بکار بردن این قوانین مزایای متعددی دارد:ا
لف)صرفه جویی اقتصادی در امر تهیه مصالح اولیه کمتر و بازدهی بیشتر.
ب)جلوگیری از اشتباه کاری و دوباره کاریهایی که در اثر تفاوت سلیقه افراد بوجود می آید.
ج)استاندارد شدن کلیه لوازمات لوله کشی و تاسیسات بهداشتی و ساخت لوازمات بصورت سری وتعداد زیاد و قیمت کمتر که از نتایج هماهنگی قوانین یاد شده می باشد.
اکثر آیین نامه های ملی لوله کشی برای حفظ بهداشت و ایمنی محیط زندگی از راه نظارت حساب شده بر نصب و نگهداری سیستمهای لوله کشی وضع می شوند.
جزئیات شبکه های لوله کشی متنوع اما اصول اساسی ایمنی و بهداشتی آنها یکسان است. نتایج مطلوب و لازم برای حفظ تندرستی مردم مشابه و مستقل از مکان زندگی است.این اصول اساسی ایجاب می کند کلیه لوله کشی ها در ساختمان های خصوصی و عمومی مورد استفاده انسان طوری اجرا شوند که حافظ سلامتی و بهزیستی و ایمنی ساکنان آنها و جامعه باشند.
لوله کشی آب و فاضلاب تقریبا در در یک درجه از اهمیت قرار دارند و تنها تفاوت آنهادر این است که آب به علت فشار شبکه آبرسانی در لوله ها حرکت می کند در صورتیکه فاضلاب بعلت جاذبه و نیروی ثقل جریان می یابدو نیز در لوله های فاضلاب سیفون و لوله های تهویه جهت جلوگیری از ورود گازهای بدبو و خطر ناک حاصل از تخمیر مواد موجود در فاضلاب توسط باکتری های مختلف به داخل ساختمان تعبیه گردیده است. لوله های آب وفاضلاب به لوازم بهداشتی ساختمان مربوط می شوند.انتخاب صحیح این لوازم در نمای داخلی ساختمان و ارزش اقتصادی آن تاثیر فراوان دارد.
اصول لوله کشی
1-برای ساختمان های مسکونی و اداری باید آب خالص سالم گوارا با اتصالاتی عاری از خطر جریان معکوس یا پس مکش تامین کرد.
2-در ساختمان ها یی که سرویس ها و لوازم بهداشتی دارند آب باید به میزان و با فشار کافی تامین شود تا این لوازم همواره به نحو مطلوب کار نمایند.
3-آبگرمکن ها و دیگر دستگاهای گرمایشی و ذخیره سازی آب باید طوری طراحی و نصب شوند که از هر گونه انفجار ناشی از افزایش بیش از حد دمای آب در امان باشند.
4-در جایی که امکان دسترسی به شبکه فاضلاب بهداشتی شهری فراهم باشد فاضلاب ساختمان های مسکونی را باید به آن متصل کرد.
5-وسایل بهداشتی لوله کشی باید از موادی ساخته شوند که پایدارو مقاوم دربرار خوردگی و با سطوحی غیر جاذب و عاری از جرم گرفتگی پنهان باشند.
فضاهایی که در آنها سرویس های بهداشتی قرار دارند باید دارای تهویه و روشنایی کافی باشند.
6-توصیه میشود که واحد های مسکونی که در نزدیکی خطوط فاضلاب بهداشتی قرار دارند و یا خود دارای شبکه فاضلاب خصوصی هستند برای رعایت بهداشت عمومی و فردی حداقل دارای یک دستشویی یک حمام با وان یا دوش آب ویک ظرفشویی(سینک) آشپزخانه باشند. دیگر ساختمان های مسکونی نیز اعم از اینکه به شبکه فاضلاب عمومی و یا خصوصی متصل شوند باید حداقل یک توالت ویک دستشویی داشته باشند.
7-شرایط طراحی و نصب سیستم های فاضلاب بهداشتی باید طوری باشند که بتوانند هرز آب و فاضلاب مربوطه را از هریک از وسایل بهدشتی بدون ایجاد هر گونه آلودگی گرفتگی مسیر و باقی گذاردن پسماندهای جامد در داخل لوله فاضلاب به محل های تعیین شده انتقال دهند. دریچه های بازدید باید به تعداد کافی در سیستم لوله کشی پیش بینی شوند تا امکان تمیز کردن لوله ها به هنگام گرفتگی فراهم شود.
8- سیستم های لوله کشی باید در شرایط بهداشتی نگهداری شوند و در مسیر انشعاب های مستقیم و غیره مستقیم به شبکه فاضلاب از سیفون با آببند مناسب استفاده شود.با انتخاب فاصله کافی بین وسایل بهداشتی میتوان شرایط مناسبی برای تعمیرات آنها فراهم کرد.این نوع وسایل برای تمیز کاری باید به طور معقولی در دسترس باشند.
9- ساخت و نصب لوله های فاضلاب باید با استفاده از مواد مقاوم ونشت ناپذیر در برابر آب و بخارات مضر حاصل از هوای فاضلاب باشند. نصب باید با مهارت و اجرایی مناسب و استفاده از مصالح مرغوب انجام شود.
10- سیستمهای لوله کشی باید طوری طراحی اجرا و تنظیم شوند که بتوانند آب را به مقدار کافی تامین کنند.به هنگام استفاده عادی از سیستمهای جدید و یا سیستمهای بازسازی شده باید از نظر نشت ومشخص شدن هر گونه عیب و نقص آزمایش شوند.
11- در طراحی باید همه گونه ملا حضات از لحاظ حفظ مقاومت عناصر ساختمانی رعایت شود.انتهای لوله ونت که در روی بام ادامه میابد باید طوری طراحی شود که از برگشت هوای آلوده به ساختمان و عدم انتقال هوا از لوله به خارج جلوگیری کند.
12- ملاحضات لازم برای حفاظت در مقابل آلودگیهای ناشی از جریان معکوس فاضلاب مواد غذایی پسماندهای مواد گند زدا ودیگر مواد مشابه منظور شود موادی که سبب گرفتگی لوله ها و اتصالات میشوند ویا در ترکیب با مواد فاضلابی گازهای قابل اشتعالی تولید می کنند مجاز نیستند به شبکه ی فاضلاب ساختمان راه پیدا کنند.
13- فاضلاب ها یا هرز آب های دیگر سیستم لوله کشی نباید در لایه های سطحی خاک و یا آب های سطحی تخلیه شوند مگر آنکه قبلا با روش مناسبی تصفیه شده باشند.
لوله ها از نظر مواد سازنده به هفت دسته تقسم میشوند
1- لوله شبکه آبرسانی: این لوله ها میتوانند از جنس آزبست چدن مس پلاستیک آهن گالوانیزه ویا فولاد باشند.
2- لوله های شبکه توزیع آب: این لوله ها از جنس مس پلاستیک و یا فولاد گالوانیزه هستند
3- لوله ی فاضلاب وونت بالای زمین: این لوله ها میتوانند از جنس چدن مس سخت یا نرم فولاد گالوانیزه ویا پلاستیک باشند.
4- لوله ها و فاضلاب وونت مدفون در زمین: این نوع لوله نیز میتواند از جنس چدن لوله های مسی سخت و نرم فولاد گالوانیزه و یا پلاستیک باشد.
5- لوله فاضلاب ساختمان: این لواه ها میتوانند از جنس آزبست چدن مس سخت یا نرم بتن پلاستک و یا سفال لعابدار باشند.
6- لوله باران ساختمان:این نوع لوله میتواند از جنس آزبست چدن مس سخت یا نرم بتن و یا سفال لعابدار باشد.
7- لوله تخلیه مدفون:این نوع لوله می تواند از جنس آزبست چدن چلاستیک لاستیک استایرن و یا سفال لعابدار باشد.
انواع خوردگی لوله
1- خوردگی متمرکز پیلی: این خوردگی اثر الکتریکی حاصل از اختلاف ساختمان شیمیایی یک محلول با فلز یا آلیاژ در تماس با آن است.
2- خوردگی روی زدایی: این شکل از خوردگی معمولا در مورد آلیاژهایی از مس و روی که در آنها مقدار فلز روی 15% باشد اتفاق می افتد.روی در فرآیند های شیمیایی از ترکیب مس و روی جدا می شود.
3- خوردگی گرافیتی: این خوردگی که شبیه روی زدایی است معمولا مربوط به چدن است .به این معنی که آهن ممکن است از ترکیب چدن خاکستری جدا شود.این عمل سبب میشود که لایه ای متخلخل از گرافیت بر روی سطحی از آهن که مورد حمله خوردگی قرار نگرفته تشکیل شود.
4- خوردگی سریع تنشی: تحت تنش های بالا برخی از آلیاژها ی زرد برنجی ممکن است دارای مقداری فلز حل شده باشند که ضعف های مکانیکی را در ماده محسوب می شوند.
5- خوردگی الکترو شیمیایی: این خوردگی که منشا آن منابع مختلف است بیشتر بر اثر اختلاف های الکترو شیمیایی مواد شکل می گیرد تا اختلاف های الکتریکی. این خوردگی زمانی پیش می آید که دو فلز نا هم جنس در تماس با محلولی که سطح آنها را می پو شاند قرار میگیرند.
6- خوردگی حفره ای و موضعی: این نوع خوردگی معمولا هنگام بروز شکستگی در لایه های ایجاد شده به وسیله فلز یا آلیاژی که با محلول خورنده تماس دارد پیدا می شود ویا اینکه نتیجه خوردگی پیشرفته و سریع است . این خوردگی سطحی لکه دار و متخلخل از جنس غیر فلز ایجاد می کند.
تعریف لوله کشی
کلیه لوله کشی ها دستگاه ها وو سایل بهداشتی شبکه های توزیع آب و دفع فاضلاب ساختمان را لوله کشی می نامند.لوله ها اتصالات و شیر فلکه ها روی هم رفته سیستم لوله کشی را تشکیل می دهند.
لوله هالوله ها معمولا در شاخه های شش متری به بازار عرضه می شوند.لوله های متعارف آهنی نرم یا فولادی تا قطر 12 اینچ بر اساس قطر اسمی داخلی آنها دسته بندی می شوند. قطر قطر داخلی و واقعی به ازای قطر اسمی معین برای لوله استاندارد سنگین و فوق سنگین بسته به وزن لوله فرق می کند . قطر خارجی هر سه نوع لوله معمولا یکسان است . لوله های بالای 12 اینچ بر حسب قطر واقعی دسته بندی می شوند. طبقه بندی لوله ها ی برنجی و مسی نیز مانند لوله آهنی بر حسب قطر اسمی است و برای هر قطر از لوله دو وزن فوق سنگین و معمولی وجود دارد.
اتصالات
به کمک اتصالات لوله ها در طول های مختلف به هم وصل می شوند تا طول مورد نظر به دست آید ودر عین حال اتصالات پیوستگی و تغییر جهت مسیر لوله کشی را تامین کنند.پیوستگی و امتداد خط لوله با استفاده از بوشن ها مغزی ها و تبدیل ها میسر میشود.برای تغییر مسیر خط لول هااز سه راه چهار راه و زانو استفاده می کنند. کلاهک (کپ)برای بستن دهانه لوله در پوش برای کور کردن دهانه اتصالات و تبدیل ها برای تبدیل قطر دهانه لوله و اتصالات به کار میروند.
مهره ماسورها اتصالاتی بوجود میآورند که به سادگی باز میشوند. مهره ماسوره ها ی رزوهای سه پارچه اند:دو قسمت از آن ها که به دو سر لوله ها پیچ شده و قسمت سوم در حالی که با رزوه قسمت اول درگیر است و برروی قسمت دوم نیز می لغزد این دو تکه را به همدیگر متصل می سازد. دبی در سیستم لوله کشی را به کمک شیر فلکه ها بر اساس نوع جنس قطر و فشار کار طبقه بندی میشوند تنظیم می کنند.
لوله مغزی : قطعه لوله های با طول کمتر از 30 سانیمتر که دو انتهای آن رزوه شده باشد. لوله های بزرگتر از 30 سانتیمتر تکه لوله محسوب میگردند.
سه راهها: مهمترین و پرمصرفترین اتصالات در انشعاب لوله ها هستند. سه راهها مانند زانو در اندازه ها و انواع متنوعی ساخته میشوند.از آن برای انشعاب های 90 درجه استفاده می شود و همواره انشعاب آن با زاویه قائمه است. اگر هر سه خروجی سه راه هم اندازه باشند نوع آن بر حسب قطر لوله مشخص می شود مانند سه راه یک دوم اینچ چنانچه اندازه قطر انشعاب (نافی)با قطر لوله اصلی متفاوت باشد اول اندازه قطر اصلی را می نویسند و بعد انشعاب .زمانی که قطر هر سه خروجی متفاوت باشد اندازه هر سه خروجی را باید نوشت و قطر لوله اصلی را باید اول آورد .
چهار راه:در واقع همان سه راه است که خروجی دیگری مقابل نافی داشته باشد محورهای این چهارراه خروجی در صفحه ای مشترک واقع و بریکدیگر عمود هستند. چهارراه نیز مانند سه راه در اندازه های مختلف ساخته می شوند .
در پوشها:برای بستن انتهای لوله بوشن دار یا اتصالی که دارای رزوه مادگی باشد به کار میروند. در پوشها از جنس چدن آهن چکش خوار و برنج هستند. برای اندازه های کوچک از در پوش سر چهار گوش بر جسته یا مغزی و برای اندازه های بزرگ از در پوش سر شش گوش استفاده می گردد.
مهره ماسورهها : انواع مختلفی دارند. کاربرد فراوان مهره ماسوره ها در خطوط لوله کشی در سهولت تعمیرات نمود می کند.وقتی مهره ماسوره و یک اتصال تلفیق شون.میتوان با استفاده از یک اتصال رزوهای تنها از تمام مزایای مهره ماسوره بر خوردار شد.
بوشن: معمولا سر هر شاخه لوله یک عدد بوشن نیز می بندند. بوشن ها از جنس چدن یا آهن چکش خوار و یا برنج هستند. بوشن ها عموما رزوه راستگرد دارند ولی نوع چپگرد را هم طبق سفارش می سازند.نوع دیگری از بوشن که روپیچ توپیچ یا دنباله نام دارد با بوشن متعارف فرق می کندو دارای رزوه روپیچ است.
عملکرد بوشن تبدیل اتصال انتهای رزوه شده(خارجی)لوله به اتصالی با اندازه بزرگتر است. بوشن تبدیل یک روپیچ- توپیچ به شکل در پوش تو خالی و با دو دهنه به قطر های مختلف است و آنرامیتوان اتصالی برای کاهش و یا افزایش قطر تلقی کرد.
کلا هکهای لوله: کلاهک (کیپ)لوله برای بستن لوله یا اتصالی که دارای رزوه روپیچ باشد به کار می رود.کلا هک ها مانند در پوش ها از جنس چدن آهن چکش خوار و برنج هستند.
بکار بردن این قوانین مزایای متعددی دارد:
الف)صرفه جویی اقتصادی در امر تهیه مصالح اولیه کمتر و بازدهی بیشتر.
ب)جلوگیری از اشتباه کاری و دوباره کاریهایی که در اثر تفاوت سلیقه افراد بوجود می آید.
ج)استاندارد شدن کلیه لوازمات لوله کشی و تاسیسات بهداشتی و ساخت لوازمات بصورت سری وتعداد زیاد و قیمت کمتر که از نتایج هماهنگی قوانین یاد شده می باشد.
اکثر آیین نامه های ملی لوله کشی برای حفظ بهداشت و ایمنی محیط زندگی از راه نظارت حساب شده بر نصب و نگهداری سیستمهای لوله کشی وضع می شوند.
جزئیات شبکه های لوله کشی متنوع اما اصول اساسی ایمنی و بهداشتی آنها یکسان است. نتایج مطلوب و لازم برای حفظ تندرستی مردم مشابه و مستقل از مکان زندگی است.این اصول اساسی ایجاب می کند کلیه لوله کشی ها در ساختمان های خصوصی و عمومی مورد استفاده انسان طوری اجرا شوند که حافظ سلامتی و بهزیستی و ایمنی ساکنان آنها و جامعه باشند.
لوله کشی آب و فاضلاب تقریبا در در یک درجه از اهمیت قرار دارند و تنها تفاوت آنهادر این است که آب به علت فشار شبکه آبرسانی در لوله ها حرکت می کند در صورتیکه فاضلاب بعلت جاذبه و نیروی ثقل جریان می یابدو نیز در لوله های فاضلاب سیفون و لوله های تهویه جهت جلوگیری از ورود گازهای بدبو و خطر ناک حاصل از تخمیر مواد موجود در فاضلاب توسط باکتری های مختلف به داخل ساختمان تعبیه گردیده است. لوله های آب وفاضلاب به لوازم بهداشتی ساختمان مربوط می شوند.انتخاب صحیح این لوازم در نمای داخلی ساختمان و ارزش اقتصادی آن تاثیر فراوان دارد.
اصول لوله کشی1-برای ساختمان های مسکونی و اداری باید آب خالص سالم گوارا با اتصالاتی عاری از خطر جریان معکوس یا پس مکش تامین کرد.
2-در ساختمان ها یی که سرویس ها و لوازم بهداشتی دارند آب باید به میزان و با فشار کافی تامین شود تا این لوازم همواره به نحو مطلوب کار نمایند.
3-آبگرمکن ها و دیگر دستگاهای گرمایشی و ذخیره سازی آب باید طوری طراحی و نصب شوند که از هر گونه انفجار ناشی از افزایش بیش از حد دمای آب در امان باشند.
4-در جایی که امکان دسترسی به شبکه فاضلاب بهداشتی شهری فراهم باشد فاضلاب ساختمان های مسکونی را باید به آن متصل کرد.
5-وسایل بهداشتی لوله کشی باید از موادی ساخته شوند که پایدارو مقاوم دربرار خوردگی و با سطوحی غیر جاذب و عاری از جرم گرفتگی پنهان باشند.
فضاهایی که در آنها سرویس های بهداشتی قرار دارند باید دارای تهویه و روشنایی کافی باشند.
6-توصیه میشود که واحد های مسکونی که در نزدیکی خطوط فاضلاب بهداشتی قرار دارند و یا خود دارای شبکه فاضلاب خصوصی هستند برای رعایت بهداشت عمومی و فردی حداقل دارای یک دستشویی یک حمام با وان یا دوش آب ویک ظرفشویی(سینک) آشپزخانه باشند. دیگر ساختمان های مسکونی نیز اعم از اینکه به شبکه فاضلاب عمومی و یا خصوصی متصل شوند باید حداقل یک توالت ویک دستشویی داشته باشند.
7-شرایط طراحی و نصب سیستم های فاضلاب بهداشتی باید طوری باشند که بتوانند هرز آب و فاضلاب مربوطه را از هریک از وسایل بهدشتی بدون ایجاد هر گونه آلودگی گرفتگی مسیر و باقی گذاردن پسماندهای جامد در داخل لوله فاضلاب به محل های تعیین شده انتقال دهند. دریچه های بازدید باید به تعداد کافی در سیستم لوله کشی پیش بینی شوند تا امکان تمیز کردن لوله ها به هنگام گرفتگی فراهم شود.
8- سیستم های لوله کشی باید در شرایط بهداشتی نگهداری شوند و در مسیر انشعاب های مستقیم و غیره مستقیم به شبکه فاضلاب از سیفون با آببند مناسب استفاده شود.با انتخاب فاصله کافی بین وسایل بهداشتی میتوان شرایط مناسبی برای تعمیرات آنها فراهم کرد.این نوع وسایل برای تمیز کاری باید به طور معقولی در دسترس باشند.
9- ساخت و نصب لوله های فاضلاب باید با استفاده از مواد مقاوم ونشت ناپذیر در برابر آب و بخارات مضر حاصل از هوای فاضلاب باشند. نصب باید با مهارت و اجرایی مناسب و استفاده از مصالح مرغوب انجام شود.
10- سیستمهای لوله کشی باید طوری طراحی اجرا و تنظیم شوند که بتوانند آب را به مقدار کافی تامین کنند.به هنگام استفاده عادی از سیستمهای جدید و یا سیستمهای بازسازی شده باید از نظر نشت ومشخص شدن هر گونه عیب و نقص آزمایش شوند.
11- در طراحی باید همه گونه ملا حضات از لحاظ حفظ مقاومت عناصر ساختمانی رعایت شود.انتهای لوله ونت که در روی بام ادامه میابد باید طوری طراحی شود که از برگشت هوای آلوده به ساختمان و عدم انتقال هوا از لوله به خارج جلوگیری کند.
12- ملاحضات لازم برای حفاظت در مقابل آلودگیهای ناشی از جریان معکوس فاضلاب مواد غذایی پسماندهای مواد گند زدا ودیگر مواد مشابه منظور شود موادی که سبب گرفتگی لوله ها و اتصالات میشوند ویا در ترکیب با مواد فاضلابی گازهای قابل اشتعالی تولید می کنند مجاز نیستند به شبکه ی فاضلاب ساختمان راه پیدا کنند.
13- فاضلاب ها یا هرز آب های دیگر سیستم لوله کشی نباید در لایه های سطحی خاک و یا آب های سطحی تخلیه شوند مگر آنکه قبلا با روش مناسبی تصفیه شده باشند.
لوله ها از نظر مواد سازنده به هفت دسته تقسم میشوند
1- لوله شبکه آبرسانی: این لوله ها میتوانند از جنس آزبست چدن مس پلاستیک آهن گالوانیزه ویا فولاد باشند.
2- لوله های شبکه توزیع آب: این لوله ها از جنس مس پلاستیک و یا فولاد گالوانیزه هستند
3- لوله ی فاضلاب وونت بالای زمین: این لوله ها میتوانند از جنس چدن مس سخت یا نرم فولاد گالوانیزه ویا پلاستیک باشند.
4- لوله ها و فاضلاب وونت مدفون در زمین: این نوع لوله نیز میتواند از جنس چدن لوله های مسی سخت و نرم فولاد گالوانیزه و یا پلاستیک باشد.
5- لوله فاضلاب ساختمان: این لواه ها میتوانند از جنس آزبست چدن مس سخت یا نرم بتن پلاستک و یا سفال لعابدار باشند.
6- لوله باران ساختمان:این نوع لوله میتواند از جنس آزبست چدن مس سخت یا نرم بتن و یا سفال لعابدار باشد.
7- لوله تخلیه مدفون:این نوع لوله می تواند از جنس آزبست چدن چلاستیک لاستیک استایرن و یا سفال لعابدار باشد.
انواع خوردگی لوله
1- خوردگی متمرکز پیلی: این خوردگی اثر الکتریکی حاصل از اختلاف ساختمان شیمیایی یک محلول با فلز یا آلیاژ در تماس با آن است.
2- خوردگی روی زدایی: این شکل از خوردگی معمولا در مورد آلیاژهایی از مس و روی که در آنها مقدار فلز روی 15% باشد اتفاق می افتد.روی در فرآیند های شیمیایی از ترکیب مس و روی جدا می شود.
3- خوردگی گرافیتی: این خوردگی که شبیه روی زدایی است معمولا مربوط به چدن است .به این معنی که آهن ممکن است از ترکیب چدن خاکستری جدا شود.این عمل سبب میشود که لایه ای متخلخل از گرافیت بر روی سطحی از آهن که مورد حمله خوردگی قرار نگرفته تشکیل شود.
4- خوردگی سریع تنشی: تحت تنش های بالا برخی از آلیاژها ی زرد برنجی ممکن است دارای مقداری فلز حل شده باشند که ضعف های مکانیکی را در ماده محسوب می شوند.
5- خوردگی الکترو شیمیایی: این خوردگی که منشا آن منابع مختلف است بیشتر بر اثر اختلاف های الکترو شیمیایی مواد شکل می گیرد تا اختلاف های الکتریکی. این خوردگی زمانی پیش می آید که دو فلز نا هم جنس در تماس با محلولی که سطح آنها را می پو شاند قرار میگیرند.
6- خوردگی حفره ای و موضعی: این نوع خوردگی معمولا هنگام بروز شکستگی در لایه های ایجاد شده به وسیله فلز یا آلیاژی که با محلول خورنده تماس دارد پیدا می شود ویا اینکه نتیجه خوردگی پیشرفته و سریع است . این خوردگی سطحی لکه دار و متخلخل از جنس غیر فلز ایجاد می کند.
تعریف لوله کشی
کلیه لوله کشی ها دستگاه ها وو سایل بهداشتی شبکه های توزیع آب و دفع فاضلاب ساختمان را لوله کشی می نامند.لوله ها اتصالات و شیر فلکه ها روی هم رفته سیستم لوله کشی را تشکیل می دهند.
لوله هالوله ها معمولا در شاخه های شش متری به بازار عرضه می شوند.لوله های متعارف آهنی نرم یا فولادی تا قطر 12 اینچ بر اساس قطر اسمی داخلی آنها دسته بندی می شوند. قطر قطر داخلی و واقعی به ازای قطر اسمی معین برای لوله استاندارد سنگین و فوق سنگین بسته به وزن لوله فرق می کند . قطر خارجی هر سه نوع لوله معمولا یکسان است . لوله های بالای 12 اینچ بر حسب قطر واقعی دسته بندی می شوند. طبقه بندی لوله ها ی برنجی و مسی نیز مانند لوله آهنی بر حسب قطر اسمی است و برای هر قطر از لوله دو وزن فوق سنگین و معمولی وجود دارد.
اتصالات
به کمک اتصالات لوله ها در طول های مختلف به هم وصل می شوند تا طول مورد نظر به دست آید ودر عین حال اتصالات پیوستگی و تغییر جهت مسیر لوله کشی را تامین کنند.پیوستگی و امتداد خط لوله با استفاده از بوشن ها مغزی ها و تبدیل ها میسر میشود.برای تغییر مسیر خط لول هااز سه راه چهار راه و زانو استفاده می کنند. کلاهک (کپ)برای بستن دهانه لوله در پوش برای کور کردن دهانه اتصالات و تبدیل ها برای تبدیل قطر دهانه لوله و اتصالات به کار میروند.
مهره ماسورها اتصالاتی بوجود میآورند که به سادگی باز میشوند. مهره ماسوره ها ی رزوهای سه پارچه اند:دو قسمت از آن ها که به دو سر لوله ها پیچ شده و قسمت سوم در حالی که با رزوه قسمت اول درگیر است و برروی قسمت دوم نیز می لغزد این دو تکه را به همدیگر متصل می سازد. دبی در سیستم لوله کشی را به کمک شیر فلکه ها بر اساس نوع جنس قطر و فشار کار طبقه بندی میشوند تنظیم می کنند.
لوله مغزی : قطعه لوله های با طول کمتر از 30 سانیمتر که دو انتهای آن رزوه شده باشد. لوله های بزرگتر از 30 سانتیمتر تکه لوله محسوب میگردند.
سه راهها: مهمترین و پرمصرفترین اتصالات در انشعاب لوله ها هستند. سه راهها مانند زانو در اندازه ها و انواع متنوعی ساخته میشوند.از آن برای انشعاب های 90 درجه استفاده می شود و همواره انشعاب آن با زاویه قائمه است. اگر هر سه خروجی سه راه هم اندازه باشند نوع آن بر حسب قطر لوله مشخص می شود مانند سه راه یک دوم اینچ چنانچه اندازه قطر انشعاب (نافی)با قطر لوله اصلی متفاوت باشد اول اندازه قطر اصلی را می نویسند و بعد انشعاب .زمانی که قطر هر سه خروجی متفاوت باشد اندازه هر سه خروجی را باید نوشت و قطر لوله اصلی را باید اول آورد .
چهار راه:در واقع همان سه راه است که خروجی دیگری مقابل نافی داشته باشد محورهای این چهارراه خروجی در صفحه ای مشترک واقع و بریکدیگر عمود هستند. چهارراه نیز مانند سه راه در اندازه های مختلف ساخته می شوند .
در پوشها:برای بستن انتهای لوله بوشن دار یا اتصالی که دارای رزوه مادگی باشد به کار میروند. در پوشها از جنس چدن آهن چکش خوار و برنج هستند. برای اندازه های کوچک از در پوش سر چهار گوش بر جسته یا مغزی و برای اندازه های بزرگ از در پوش سر شش گوش استفاده می گردد.
مهره ماسورهها : انواع مختلفی دارند. کاربرد فراوان مهره ماسوره ها در خطوط لوله کشی در سهولت تعمیرات نمود می کند.وقتی مهره ماسوره و یک اتصال تلفیق شون.میتوان با استفاده از یک اتصال رزوهای تنها از تمام مزایای مهره ماسوره بر خوردار شد.
بوشن: معمولا سر هر شاخه لوله یک عدد بوشن نیز می بندند. بوشن ها از جنس چدن یا آهن چکش خوار و یا برنج هستند. بوشن ها عموما رزوه راستگرد دارند ولی نوع چپگرد را هم طبق سفارش می سازند.نوع دیگری از بوشن که روپیچ توپیچ یا دنباله نام دارد با بوشن متعارف فرق می کندو دارای رزوه روپیچ است.
عملکرد بوشن تبدیل اتصال انتهای رزوه شده(خارجی)لوله به اتصالی با اندازه بزرگتر است. بوشن تبدیل یک روپیچ- توپیچ به شکل در پوش تو خالی و با دو دهنه به قطر های مختلف است و آنرامیتوان اتصالی برای کاهش و یا افزایش قطر تلقی کرد.
کلا هکهای لوله: کلاهک (کیپ)لوله برای بستن لوله یا اتصالی که دارای رزوه روپیچ باشد به کار می رود.کلا هک ها مانند در پوش ها از جنس چدن آهن چکش خوار و برنج هستند.